افزایش سرمایه قسمت دوم


هر ساله در بورس خبرهایی مبنی بر افزایش سرمایه شرکت‌ها است و احتمالا برای شما و خیلی‌های دیگر هم این سوال پیش آمده باشد که افزایش سرمایه چیست، انواع افزایش سرمایه کدامند و چه تاثیری بر روی قیمت و تقاضای سهم دارند؟ بسیاری نیز می‌خواهند بدانند که چه شرکت‏‌هایی افزایش سرمایه دارند؟ و آیا خرید سهام شرکتی با پتانسیل افزایش سرمایه توجیه دارد؟

در این مقاله به بررسی افزایش سرمایه و انواع آن می پردازیم.

منظور از افزایش سرمایه چیست؟

قبل از شروع صحبت درباره افزایش سرمایه، ابتدا بهتر است بدانیم که تعریف سرمایه چیست.

سرمایه عددی است که به عنوان آورده سهامداران، در اداره ثبت شرکت‏‌ها و به عنوان سرمایه شرکت ثبت شده است. بعضی افراد به اشتباه فکر می‏‌کنند سرمایه شرکت همان دارایی‌هایش است یا سرمایه و دارایی با هم برابرند. در حالی که هر دو فکر اشتباه است. علتش هم این است که مثلا اگر شرکتی در شروع فعالیت خود یک میلیارد سرمایه ثبت کند، به مرور و پس از فعالیت خود، اموالی را خرید و فروش می‌‏کند.

بنابراین ممکن است قیمت آن اموال تغییر کند یا شرکت به هر دلیلی ضرری متحمل شود و یا از خرید و فروش چیزی سود کند. همه این خرید و فروش‏‌ها و سود و زیان‌ها‏ دارایی شرکت محسوب می‏‌شوند. بنابراین بعد از 10 سال، دیگر عدد دارایی‌‏های شرکت به اندازه سرمایه‌‏ای که روز اول ثبت کرده است، نیست.

پس سرمایه رقمی است که در اداره ثبت شرکت‏‌ها به ثبت رسیده. شرکت‌ها با طی کردن یکسری مراحل قانونی می‌توانند رقم سرمایه ثبت شده خود نزد اداره ثبت شرکت‌ها را افزایش دهند که به این فرآیند افرایش سرمایه گفته می‌شود. این افزایش سرمایه می‌تواند از روش‌های مختلفی مانند: طرح‌های توسعه شرکت‌ها، تجدید ارزیابی در دارایی‌های شرکت، آورده نقدی و سودهای انباشته شرکت افزایش یابد.

مراحل افزایش سرمایه شرکت‌ها

برای اینکه افزایش سرمایه یک شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت شود، نیاز به طی کردن مراحل زیر است:

1-ابتدا هیئت مدیره شرکت افزایش سرمایه را پیشنهاد می‌دهد و تصویب می‌کند.

2- حسابرس با توجه به مفروضات ذکر شده افزایش سرمایه را بررسی می‌کند و در صورت عدم وجود ایراد آن را تایید می‌کند. در این مرحله حسابرس می‌تواند تمام یا قسمتی از افزایش سرمایه را تایید کند.

3-مرحله بعد شرکت مدارک و مستندات افزایش سرمایه خود را برای اداره ثبت شرکت‌ها و سازمان بورس ارسال می‌کند.

4-مرحله بعد تاییدیه سازمان بورس است. سازمان بورس با توجه به مستندات ارسالی بخشی یا همه افزایش سرمایه اعلام شده را تایید می‌کند.

5- پس از آن اطلاعیه صدور مجوز افزایش سرمایه روی سایت کدال منتشر می‌شود که نشان می‌دهد سازمان بورس با آن موافقت کرده است

بعد از آن تاریخی برای مجمع فوق‌العاده شرکت مشخص می‌شود تا درمورد میزان افزایش سرمایه و قیمت جدید هر سهم تصمیم‌گیری کنند. اگر می‌خواهید در افزایش سرمایه شرکت کنید باید حتما قبل از تاریخ مجمع سهامدار شرکت باشید. (حتی اگر یک روز قبل از مجمع سهام شرکت را خریداری کنید باز هم افزایش سرمایه به شما تعلق می‌گیرد.)

بعد از آن یک آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق‌العاده روی سایت کدال درج می‏شود که در آن شرکت تمامی سهام‌دارانش را برای تصمیم‏گیری در خصوص افزایش سرمایه دعوت کرده که در آن آدرس و زمانی که می‏خواهد مجمع برگزار شود نوشته شده است.

پس از آن، تصمیمات مجمع عمومی فوق‌العاده بر روی سایت کدال درج می‏‌شود که در آن مبلغ افزایش سرمایه و درصد افزایش سرمایه به طور قطعی اعلام می‌‏شود و افزایش سرمایه شرکت در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت می‌شود.

حالا شاید این سوال برایتان پیش بیاید که شرکت‏‌ها به چه دلیل افزایش سرمایه می‏‌دهند؟ پاسخ این سوال در انواع افزایش سرمایه نهفته است.

 

انواع افزایش سرمایه کدامند؟

به طور کلی انواع افزایش سرمایه به 4 نوع تقسیم بندی می‌شوند:

 

  1.  افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته
  2.  افزایش سرمایه از آورده نقدی و مطالبات حال شده
  3.  افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی‏‌های شرکت
  4.  افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم

 

فرمول محاسبه افزایش سرمایه

برای اینکه بدانید قیمت و تعداد سهام شما پس از افزایش سرمایه چه تغییری می کند باید با فرمول های محاسبه قیمت سهام پس از افزایش سرمایه آشنایی داشته باشید. هر کدام از روش ها فرمول محاسباتی جداگانه ای دارد.

چطور از افزایش سرمایه شرکت‌ها اطلاع پیدا کنیم؟

شرکت‌ها قبل از افزایش سرمایه، ابتدا معمولا مدارک و مستندات افزایش سرمایه را روی سامانه کدال (codal.ir) ارسال می‌کنند.

همچنین چند روز قبل از بسته شدن نماد و برگزاری مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه، آگهی برگزاری مجمع روی سایت ذکرشده قرار می‌گیرد.

 

در روش اول شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به سهامداران می‌دهد و برای این کار نیازی به پرداخت وجه توسط سهامداران نیست.

در این حالت شرکت به دلیل اینکه سود انباشته قابل توجهی دارد، تصمیم می‌گیرد از محل سود انباشته افزایش سرمایه خود را انجام دهد.

در نهایت شرکت پس از افزایش سرمایه، سود سهمی (سهام جایزه) به سهامداران خود پرداخت می‌کند. پس از افزایش سرمایه برآورد قیمت جدید سهام را می‌توان به صورت زیر انجام داد:



در روش دوم شرکت، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه را به ازای دریافت 1000 ریال برای هر حق تقدم (به قیمت اسمی سهم) به سهامداران می‌فروشد. در این حالت شرکت یا سود انباشته کافی ندارد و یا تصمیم استفاده از سود انباشته را برای افزایش سرمایه ندارد.

بنابراین هیات‌مدیره شرکت با تصویب مجمع فوق‌العاده تصمیم می‌گیرد از محل آورده نقدی یا مطالبات سهامداران افزایش سرمایه خود را انجام دهد.

بنابراین شرکت به منظور افزایش سرمایه ابتدا به سهامداران خود این حق را می‌دهد تا افزایش سرمایه دهند و این حق را به صورت برگه‌هایی با نام حق‌تقدم به سهامداران خود اعلام می‌کند.

سهامدار باید پس از دریافت حق‌تقدم، آن را پر کرده و برای شرکت ارسال کند. در این حالت سهامدار باید به ازای هر سهم جدید مبلغ یک هزار ریال (قیمت اسمی سهم) نیز به حساب شرکت واریز کند.

البته در صورتی که سهامدار مطالباتی از شرکت داشته باشد، می‌تواند از محل مطالبات این مبلغ را پرداخت کند، پس از افزایش سرمایه برآورد قیمت جدید سهام را می‌توان به صورت زیر انجام داد:



در روش سوم با سلب حق تقدم سهامداران، سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه به قیمت بازار مورد پذیره‌نویسی کلیه متقاضیان قرار می‌گیرد.

 

مثال: قیمت سهام شرکتی 30 هزار ریال است. این شرکت 200 درصد افزایش سرمایه می‌دهد. قیمت جدید سهم چقدر خواهد بود؟

 

 

الف) از محل سود انباشته



ب) از محل آورده نقدی یا مطالبات



بهترین نوع افزایش سرمایه کدام است؟

این که بگوییم کدام یک از انواع افزایش سرمایه ‏ها خوب است یا بهترین نوع افزایش سرمایه چیست، سوال درستی نیست. چرا که هر کدام از این نوع افزایش سرمایه‏ ها در جایگاه خودشان خوب هستند و حتی می‏‌توان گفت پاسخ این سوال منوط به نوع سرمایه‏‌گذاری شماست؛ اینکه کوتاه مدت سرمایه‌‏گذاری کرده‌‏اید یا بلند مدت؟

اما به طور کلی می‌‏توان گفت افزایش سرمایه از آورده‌های نقدی، به این دلیل که پول جدید و بدون بهره وارد شرکت می‏‌کند، برای شرکت جذاب‌تر است و سبب رشد و توسعه آن می‏‌شود. اما بازدهی و آثار آن در بلند ‏مدت دیده می‌‏شود

با این حال نکته منفی این نوع افزایش سرمایه این است که شرکت حدود 4 ماه درگیر حق تقدم و فروش حق تقدم ‏های استفاده نشده خواهد بود. به همین دلیل عموماً رشد قیمت سهم بعد از حداقل 4 ماه اتفاق می ‏افتد، اما قطعا آن رشد می ‏تواند تا سال‏ ها ادامه‏‌دار باشد و برای سهامدارانی که سرمایه‌گذاری بلند مدت می‏ کنند، مفید باشد.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها

شرکت‌ها دارایی‌هایی همچون زمین، ساختمان، تجهیزات و تأسیسات را بر طبق الزامات حسابداری در قسمت دارایی‌های غیر جاری(بلندمدت) و به قیمت تمام‌شده خرید ثبت می‌کنند. درنتیجه اگر یک قطعه زمین را در سال ۱۳۷۰ به قیمت ۱۰۰ میلیون ریال خریداری کرده است و تا زمان حاضر کماکان مالکیت زمین از آن شرکت است، زمین در سال ۱۳۹۷ به قیمت همان ۱۰۰ میلیون ریال در دفاتر ثبت هست. درحالی‌که ارزش روز آن ۱۰۰ میلیارد می‌باشد. حال اگر شرکت مزبور به دنبال اجرای افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها از طریق به‌روز کردن قیمت زمین باشد بایستی یس از ارزیابی‌های کارشناسی و اخذ تمامی مجوزها در ترازنامه قیمت زمین را به ۱۰۰ میلیارد ریال افزایش داده و مابه‌التفاوت ۱۰۰ میلیارد ریال و ۱۰۰ میلیون ریال را به‌حساب سرمایه منظور نماید.

بر اساس قانون تجارت(اصلاحیه) شرکت‌هایی که دارای زیان انباشته بیش از نصف سرمایه در ترازنامه باشند مشمول ماده 141 قانون تجارت شده و بایستی ضمن برگزاری مجمع فوق‌العاده در خصوص ابقا یا انحلال شرکت تصمیم‌گیری نمایند. درصورتی‌که در مجمع مزبور تصمیم به ادامه فعالیت گرفته شد، بایستی اقدام به افزایش سرمایه نمایند تا از شمولیت این ماده خارج گردند. با توجه به وضعیت این‌گونه از شرکت‌ها( عدم وجود سود انباشته و عدم وجود وضعیت مناسب جهت افزایش سرمایه از محل آورده) مجبورند از افزایش سرمایه از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها جهت خروج از شمولیت ماده ۱۴۱ قانون تجارت کمک بگیرند.

افزایش سرمایه از محل صرف سهام

در این میان آمارها حاکی از این است که استفاده از روش افزایش سرمایه از طریق صرف سهام، هنوز جایگاه شایسته خود را پیدا نکرده و به‌تازگی سیاست‌گذاری بورسی به بررسی موانع موجود در این زمینه پرداخته تا با مرتفع کردن مشکلات، بتوان از پتانسیل بازار سرمایه برای تامین مالی شرکت‌ها با کمترین هزینه و جذب نقدینگی برای اهداف توسعه‌ای و بهبود ساختاری در کمترین زمان، بهره برد.  به‌عبارت دقیق‌تر در این روش افزایش سرمایه، شرکت، سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره‌نویسی به فروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را، به حساب اندوخته منتقل یا در ازای آن سهام جدید، به سهامداران قبلی می‌دهد. در واقع در افزایش سرمایه به روش صرف سهام به‌جای انتشار سهام عادی با ارزش اسمی، پذیره‌نویسی سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه به قیمت بازار انجام می‌شود. منظور از صرف سهام، اضافه ارزش سهام یعنی مابه‌التفاوت ارزش بازاری و اسمی سهام خواهد بود.  به گفته کارشناسان سرعت بالاتر جذب منابع، نیاز به درصد پایین‌تر افزایش سرمایه، کاهش هزینه تعهد پذیره‌نویسی، امکان جذب سرمایه‌گذاران جدید، افزایش درصد سهام شناور و جلوگیری از نوسانات شدید قیمت سهام از جمله مزایای افزایش سرمایه به روش صرف سهام خواهد بود.

 

در چه صورت افزایش سرمایه شرکت به سهامداران تعلق می‌گیرد؟

افزایش سرمایه به سهامداری تعلق می‌گیرد که در تاریخ اجرای مصوبه مجمع عمومی فوق‌العاده شرکت مبنی بر افزایش سرمایه، مالک سهام شرکت باشد.

 

اوراق جدید ناشی از افزایش سرمایه شرکت را چگونه می‌توان دریافت کرد؟

برای اطلاع از نحوه دریافت اوراق جدید ناشی از افزایش سرمایه هر شرکت پذیرفته شده در بورس می‌توان با قسمت اطلاع‌رسانی تالارهای معاملاتی و یا با امور سهام شرکت مربوطه ارتباط برقرار کرد.

 

گواهی حق‌تقدم خرید سهام چیست؟

سهامداران یک شرکت، به نسبت سهم خود، مالک آن شرکت محسوب می‌شوند و در خرید سهام جدید شرکت نیز در اولویت قرار دارند. به این اولویت، حق تقدم خرید سهام می‌گوینـد.

البته فقط زمانی که یک شرکت از محل آورده نقدی افزایش سرمایه می‌دهد، به سهامداران شرکت (نسبت به تعداد سهامی که دارد) حق‌تقدم خرید سهام، تعلق می‌گیرد.

چالش ها و مزایای افزایش سرمایه


سهام عادی هیچگاه به سررسید نمی رسند. این نوع سهام یکی از منابع دایمی تامین مالی به حساب می آیند.

انتشار و فروش سهام جدید باعث خواهد شد که انعطاف پذیری مدیریت شرکت از لحاظ تامین سرمایه در آینده بیش تر شود. یکی از استراتژی های متداول این است که شرکت ها برای تهیه سرمایه به منظور بازپرداخت بدهی های کوتاه مدت خود، سهام جدید منتشر می کنند.

 

استراتژی دیگر این است که شرکت ها از طریق انتشار سهام عادی درصدد برمی آیند تا نسبت بدهی ها به حقوق صاحبان سهام شرکت را پایین آورند و سپس با استفاده از مزیت حاصل، اقدام به انتشار اوراق قرضه کنند.

شرکت الزام قانونی به پرداخت سود به سهام داران عادی خود ندارد، بنابراین انتشار سهام عادی ریسک ورشکستگی و ریسک مالی شرکت را افزایش نمی دهد.

 

می توان به سرعت و بدون تحمل هزینه زیاد سهام عادی را منتشر و به بازار عرضه کرد. این کار از طریق اعطای گواهی حق تقدم به سهام داران موجود و استفاده از خدمات مؤسسات تامین سرمایه که موظف به خرید سهام عادی که پذیره نویسی نشده اند هستند، صورت می گیرد. اگر قیمت پذیره نویسی کم تر از قیمت جاری بازار سهام باشد، سهام داران از خرید سهام جدید استقبال خواهند کرد.

برای اکثر شرکت ها وضع به گونه ای است که با انتشار و عرضه سهام عادی جدید، در مالکیت و کنترل شرکت تغییری صورت نمی گیرد. سهام داران کنونی شرکت می توانند با استفاده از حق تقدم خرید، درصد مالکیت خود را حفظ کنند یا با مراجعه به بازار، سهام بیش تری بخرند.

معایب افزایش سرمایه

هزینه خاص سرمایه متعلق به سهام عادی در مقایسه با سایر ابزار تامین مالی، بیش تر است. این به آن معنی است که سهام عادی یک منبع گران قیمت تامین مالی است و باعث افزایش هزینه سرمایه شرکت می شود. بنابراین بهتر است شرکت هایی از این منبع استفاده کنند که دارای فرصت های سرمایه گذاری بسیار سودآور باشند.

سود سهام عادی پس از کسر مالیات پرداخت می شود در حالی که بهره اوراق قرضه هزینه قابل قبول مالیاتی است. بنابراین پرداخت سود سهام باعث صرفه جویی مالیاتی برای شرکت نمی شود.

شاید شرایط مندرج در اوراق قرضه شرکت به گونه ای باشد که میزان پرداخت سود سهام عادی را محدود کرده باشد. وجود این نوع قید و بندها باعث خواهد شد که انتشار سهام عادی جدید با مشکلاتی مواجه شود. این قید و بندها می توانند دست کم هزینه سرمایه متعلق به سهام عادی را افزایش دهند.

 

اگر شرکتی که سهامش در دست افراد محدودی است (سهامی خاص) بخواهد سهام جدیدی منتشر کند، در مساله مالکیت و کنترل شرکت مشکلات نسبتاً زیادی به وجود خواهد آمد.

در چنین شرایطی، سهام داران که تقریباً همه از مدیران شرکت هستند، ممکن است وجوه لازم را جهت مشارکت در افزایش سرمایه نداشته باشند و در این صورت درصد مالکیتشان در شرکت کاهش خواهد یافت.

انتشار سهام عادی جدید باعث خواهد شد که موقتاً سود هر سهم کاهش یابد. کاهش سود هر سهم بر قیمت سهام آثار منفی خواهد داشت.

به طور کلی قیمت بازار سهام به دو عامل اساسی سود و ریسک بستگی دارد. چنانچه شرکت افزایش سرمایه را جهت تامین مالی پروژه های سودآور نیاز داشته باشد سود شرکت نیز در دوره های آتی افزایش خواهد یافت و به این خاطر تاثیر مثبتی بر قیمت سهام خواهد گذاشت، اما چنانچه این وجوه در پروژه های با ریسک بالا و نیز مبهم در سودآوری مورد استفاده قرار گیرد شاید نتوان به افزایش سود سهام شرکت در آینده امیدوار بود و این رویداد می تواند تاثیر منفی بر قیمت سهام داشته باشد.

در یک تقسیم بندی کلان ریسک را می توان به دو جزء سیستماتیک و غیرسیستماتیک تقسیم کرد. تحقیقات انجام شده در ایران نشان می دهد که ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک در سال های بعد از افزایش سرمایه نسبت به سال‌های قبل از آن نه تنها افزایش نداشته بلکه کاهش نیز داشته است یا حداکثر بدون تغییر باقی می‌ماند.

متاسفانه در سنوات گذشته به دلیل نبود تحلیلگران متخصص در بازار سرمایه، پدیده افزایش سرمایه با استقبال شدید سهام داران روبه رو و در نتیجه رشد کاذب قیمت ها و پیامد آن منجر به ترکیدن این حباب در دوره های بعد شد.

به شکل تئوریک افزایش سرمایه نباید تاثیری در ثروت سهام داران ایجاد کند، لیکن انتظارات مثبت و منفی در مورد نحوه مصرف این وجوه است که می تواند افزایش یا کاهش ثروت سهام داران را به دنبال داشته باشد.


علی احمدی

برچسب‌ها: انواع افزایش سرمایه در ایران, بازار عرضه و تقاضا, تحلیل فاندامنتال بازار بورس و ارز, چنگال اندروز در بازار بورس ایران, سامانه کدال, نحوه ی محاسبه قیمت جدید
مطالب پیشنهاد شده

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Fill out this field
Fill out this field
لطفاً یک نشانی ایمیل معتبر بنویسید.
You need to agree with the terms to proceed