جنبه های رفتاری در خرید و فروش سهام
علم مالی رفتاری که کاربرد روانشناسی در دانش مالی می باشد بحثی است که در سال 2009 به دلیل ترکیدن حباب قیمتی سهام شرکت های تکنولوژی ایجاد شده است. این علم به بررسی پروسه تصمیم گیری سرمایه گذاران و عکس العمل آنها نسبت به شرایط مختلف بازار های مالی می پردازد و تاکید آن بیشتر به تاثیر شخصیت فرهنگ قضاوت های سرمایه گذاران، بر تصمیم گیری سرمایه گذاری می باشد.
در بازار سرمایه پدیده های جدیدی مثل واکنش معامله گران به اطلاعات جدید و ایجاد نوسان های غیر عادی در بازار و هم چنین حبابی که در اثر رسانه های جمعی در قیمت ایجاد میشود در تضاد با کارایی بازار سرمایه است.
رفتار جمعی در بازار سرمایه می تواند تاثیرات مخربی بر بازار سرمایه داشته باشد. رفتار جمعی به رفتاری تعبیر میشود که سرمایه گذاران در یک دوره زمانی مشخص، معاملات یکنواخت و هم جهتی را انجام می دهد و چنانچه دلیل بروز رفتار جمعی سرمایه گذاران استفاده از اطلاعات مشترک باشد در آن صورت رفتار جمعی کاذب یا رفتار جمعی غیر عادی می باشد.زمانی که سرمایه گذاران به دلایل منطقی و یا غیر منطقی،اطلاعات و یا تحلیل های شخصی خود را نادیده گرفته و اقدام به تبعیت و تقلید از تصمیمات دیگران می کنند اینگونه رفتار را می توان رفتار جمعی عمدی نام برد.از اینگونه رفتارها در بازار سرمایه به وفور یافت می شود که از جمله آن را می توان در بازار سهام ایران نام برد.اینگونه تقلید های رفتاری زمانی بروز می کند افراد از ترس اینکه تصمیمات آنها مغایر با عرف تلقی شود از ایده ها و عقاید شخصی که دارند چشم پوشی کرده و مطابق با جمع عمل کنند.
تاثیر احساسات در تصمیم گیری سرمایه گذاران
.همه ما میدانیم که این اشخاص هستند که باعث ایجاد حرکات در بازار بورس می شوند.این ویژگی منجر به رفتارهایی در بازار می شود که این رفتار ها گاها باعث میشود ما نیز منطق را کنار گذاشته و هیجانی عمل کنیم و این عمل باعث ضرر های ما می شود.
یک قائده ساده در بازار سرمایه وجود دارد که می گوید همیشه خلاف آب شنا کنید یعنی در زمانی که فروشنده ها در بازار قدرتمند ظاهر می شوند و در حال فروش سهام می باشند شما خرید کنید و برعکس زمانی که همه به دنبال سهمی برای خرید آن هستند و آن را در آینده دست نیافتنی می پندارند اقدام به فروش و خروج از بازار کنید.این موضوع در جریان بحران مالی سال 2008 آمریکا بسیار پر رنگ ظاهر شد به گونه ای که باعث سقوط بازار های مالی و ورشکستگی چندین شرکت تامین سرمایه شد و قیمت نفت خام از 120 دلار به 30 دلار سقوط کرد. وضعیت بسیار بدی در این شرایط بر بازار حاکم شد و همه شتابان در حال خروج از بازار بودند .عمده دلیل شروع این بحران را اوراق رهنی مسمومی بودند که توسط این بانک ها برای خرید خانه به شهروردان آمریکایی بدون هیچ پشتوانه مالی داده شد.در همین اوضاع و احوال بازار بورس تهران نیز از این قائده مستثنی نبود و همگام با کاهش قیمت های جهانی نیز شرکت های بورس تهران نیز کاهش های چشمگیری را دنبال کردند.در این هنگام سرمایه گذارانی که به دنبال سرمایه گذاری بلند مدت بودند با خرید سهام در قیمت های کف ،سود های خوبی را در آینده بدست آوردند.
از این نمونه ها نه تنها در زمان بحران مالی بلکه در حالت عادی هم وجود دارد.زمانی که شایعه ای در بازار پخش می شود سرمایه گذاران به دنبال اصل آن شایعه نمی روند که متوجه شوند آن شایعه درست است و یا نه و تنها در آن لحظه به فکر فروش سهام خود می باشند .گاها این شایعات توسط عده ای سفته باز در بازار به وجود می آید که خواهان کاهش قیمت سهام و از طرفی به اصطلاح جمع کردن سهام در قیمت های کف می باشند و بعد از اینکه خرید های خود را تکمیل کردند و خرید های خوبی انجام دادند اقدام به افزایش قیمت سهام در بازار می کنند و همان سهام هایی را که به قیمت پایین خریدند به قیمت بالا به بازار می فروشند.از سوی دیگر یکی از اشتباهاتی که توسط سرمایه گذاران تکرار می شود اعتماد به نفس بیش از حد می باشد.مغرور شدن به تجربیات موفق قبلی و یا تصور غلبه بر نیروهای بازار می تواند در بلند مدت عواقب زیانباری را به همراه داشته باشد.بسیار مشاهده شده است که سرمایه گذاران با خرید چند سهم و بدست آوردن سود مناسب در آن جا به هر دلیل از جمله رشد کلی بازار آنچنان احساس یک تحلیل گر به آنها دست می دهد که ممکن است با تحلیل خود هر چند غلط وارد سهمی شده و در پی ضرر های پی در پی در آن سهم حاضر به خروج از آن سهم نبوده و با اصرار بر تحلیل خود در بلند مدت سرمایه خود را از دست می دهند.به همین دلیل نیاز است نیاز است سرمایه گذاران چند نکته را در بازار رعایت کنند.
چند توصیه ی مهم رفتاری به سرمایه گذاران :
1- از خرید و فروش هیجانی در بازار اجتناب کنند.
2- به اخبار و شایعات در موردشرکت ها توجه نکنند.
3- از سفته بازی در بازار سهام پرهیز کرده و استراتژی خود را بر پایه دیدگاه میان مدت و یا کوتاه مدت قرار دهند.
4- با تشکیل پرتفو ریسک خود را در بازار کاهش دهند.
منبع:سایت توسعه سرمایه دنیا
سعید نیک اختر
