افزایش سرمایه (capital increase)
یکی از راهکارهای شرکت ها برای رسیدن به منابع مالی بیشتر افزایش سرمایه است. افزایش سرمایه در واقع افزایش سرمایه شرکت ها در سازمان ثبت شرکت ها است و با سود و زیان یک شرکت متفاوت است.
وقتی شما شرکتی در اداره ثبت شرکت ها ثبت میکنید باید عددی را در آننجا تعیین کنید که به آن عدد سرمایه میگویند.در واقع سرمایه مبلغی است که به عنوان آورده سهامداران، در اداره ثبت شرکت‌ها و به عنوان سرمایه شرکت ثبت شده است. این مبلغ و عدد با دارایی شرکت متفاوت است. در واقع یک شرکت میتواند سرمایه 1 میلیارد تومانی داشته باشد ولی دارایی های بیشتری از این مبلغ داشته باشد.
معمولا قیمت اسمی هر سهم 1000 ریال است و در ابتدای کار شرکت به اندازه سهم و سرمایه شرکت به سهام داران سهم داده می شود.
در واقع سود و زیان هایی که شرکت از مراودات میکند میتواند مثبت و منفی باشد ولی سرمایه یک شرکت تغییری پیدا نمیکند.
شرکت‌ها با طی کردن یکسری مراحل می‌توانند رقم سرمایه ثبت شده خود نزد اداره ثبت شرکت‌ها را افزایش دهند که به این امر افرایش سرمایه گفته میشود. وقتی سرمایه یک شرکت افزایش پیدا میکند تعداد سهم های آن شرکت هم افزایش پیدا کرده و به تناسب سهم هر سهام دار به سهم های قبلی آن اضافه میشود.
این مراحل به ترتیب زیر می باشند:
ابتدا هیئت مدیره شرکت افزایش سرمایه را پیشنهاد می‌دهد و تصویب میکند.بعد حسابرس با توجه به مفروضات ذکر شده افزایش سرمایه را بررسی میکند و در صورت عدم وجود ایراد آن را تایید میکند. در این مرحله حسابرس میتواند تمام یا قسمتی از افزایش سرمایه را تایید کند. در مرحله بعد شرکت مدارک و مستندات افزایش سرمایه خود را برای اداره ثبت شرکت‌ها و سازمان بورس ارسال میکند.مرحله بعد تاییدیه سازمان بورس است. سازمان بورس با توجه به مستندات ارسالی بخشی یا همه افزایش سرمایه اعلام شده را تایید میکند. پس از آن اطلاعیه صدور مجوز افزایش سرمایه روی سایت کدال منتشر میشود که نشان می‌دهد سازمان بورس با آن موافقت کرده است. بعد از آن تاریخی برای مجمع فوق‌العاده شرکت مشخص
میشود تا درمورد میزان افزایش سرمایه و قیمت جدید هر سهم تصمیم‌گیری کنند. در فرایند افزایش سرمایه کسی که حتی یک روز قبل از افزایش سرمایه سهام دار یک شرکت باشد میتواند در افزایش سرمایه آن شرکت کند.
همانطور که در بالا دیدید باید روند های بالا طی شود تا افزایش سرمایه اعمال شود.
حال چه راه هایی برای افزایش سرمایه وجود دارد؟
در کل ما چهارنوع افزایش سرمایه داریم:
1- افزایش سرمایه از محل سود انباشته(Retained earnings)
طبق قانون تجارت شرکت ها موظف هستند سالیانه درصدی از سود خود را نزد خود نگهداری کنند. این سود در حسابی تحت عنوان سود انباشته در صورت های مالی شرکت ثبت می شود. در مواقعی که شرکت سود انباشته مناسبی دارد، تصمیم می گیرد که افزایش سرمایه خود را از این روش انجام بدهد و با این کار منابع جدید مورد نیاز خود را تامین کند. افزایش سرمایه از این طریق جریان مالی جدیدی وارد شرکت نمیکند.
2- از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
در این روش شرکت‌ها در حین کار کردن بنا به دلایل متفاوتی نیازمند پول نقد میشوند. حال شرکت میتواند با استفاده از این افزایش سرمایه، به جذب سرمایه های دیگران روی بیاورد. به دلیل اینکه افزایش سرمایه از این روش، نیازمند تأمین منابع جدید از سوی سهامداران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده و حضور در آن را ابتدا به سهامداران شرکت می‌دهد به این صورت که اوراقی تحت عنوان حق تقدم سهام در اختیار سهامداران فعلی قرار می گیرد. مطالبات حال شده طلبی است که سهامداران شرکت به هر نحوی از شرکت دارند. در زمان افزایش سرمایه، سهامداران می‌توانند به جای این که پول وارد شرکت کنند؛ از آن پولی که از شرکت طلب داشتند بردارند. نکته اصلی اینجا این است که معمولا شرکت‌ها افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران را با هم انجام میدهند. اما شرکت میتواند افزایش سرمایه را فقط از یکی از حالات انجام دهد.
3- از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
در این روش شرکت ها ارزش دارایی های خود را (دارایی هایی مثل ساختمان،زمین،شرکت،تجهیزات و…) مورد بازنگری قرار میدهند. یکی از دیگر از انواع افزایش سرمایه این است که مبلغ مازاد تجدید ارزیابی را به حساب سرمایه منتقل کنند. به این به روز کردن حساب سرمایه، افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی میگویند.با این کار ارزش دارایی های شرکت در ترازنامه به روز میشود. در این روش هم مانند روش قبل نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی‌شود. در این نوع افزایش سرمایه نیز قیمت سهم کوچک میشود. این کوچک شدن قیمت سهام سبب میشود که علاقه سهامداران به خرید سهمهایی با این نوع افزایش سرمایه زیاد شود. چرا که ارزان بودن سهم به خودی خود سبب رشد قیمتی سهم در کوتاه مدت میشود.همچنین این سهم به شکل سهم جایزه، به اندازه درصد افزایش سرمایه و تعداد سهمی که سهامدار از قبل داشته است، به پرتفوی او اضافه میشود.
4- افزایش سرمایه از محل صرف سهام یا سلب حق تقدم
در انواع افزایش سرمایه این نوع در بازار بورس باب نیست و تا به الان از آن استفاده نشده است. صرف سهام یعنی فروش سهام به قیمتی بالاتر از قیمت اسمی سهم.یعنی وقتی شرکت‌ها افزایش سرمایه میدهند، مبلغی بیش از قیمت ارزش اسمی سهام شرکت از سهامدار مطالبه می‌کنند. یعنی شرکت حق تقدم را بر اساس ارزش اسمی نمیدهد، بلکه مبلغی مازاد بر ارزش اسمی هم از سهامداران بابت افزایش سرمایه دریافت میکند. در افزایش سرمایه از محل صرف سهام، سهامداران به ازای هر حق تقدم 1000 ریال به حساب شرکت نمیریزند. بلکه بیش از این مبلغ را واریز می‌کنند، مثلا 1500 ریال. این مازاد پرداختی سهامداران به نوعی مطالبات آنها از شرکت میشود که می‌توانند در زمان تشکیل مجمع، آن را از شرکت بخواهند.
سعید نیک اختر
