تحلیل بنیادی در بازار جهانی ارزـ قسمت پنجم
در مقاله قبلی با تورم آشنا شدید و دانستید که نرخ بهره یکی از ابزارهای کنترل نرخ تورم است. هرگاه تورم زیاد شود معمولا از ابزار افزایش نرخ بهره برای کنترل تورم استفاده میشود. نرخ بهره بالا موجب تقویت تقاضا برای ارز محلی خواهد شد.
معمولا تورم در کشورهای پیشرفته به وسیله شاخص های زیر اندازه گیری میشود:
- شاخص قیمت مصرف کننده
- شاخص قیمت تولید کننده
- عامل تعدیل کننده تولید ناخالص داخلی
- شاخص اداره پژوهش کالا (CBR Index)
- شاخص گزارش قیمت تجارت صنعتی (JoC)
در ادامه به بررسی این عوامل خواهیم پرداخت.
شاخص قیمت مصرف کننده (consumer Price Index یا CPI)
این شاخص به منظور سنجش و اندازه گیری سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات ایجاد شده است. این شاخص تغییرات قیمت در سطح مصرف کننده و سبد مشخصی از کالاها و خدمات خانوارهای شهری و مصرف کنندگان را در بر میگیرد.
موارد تشکیل دهنده شاخص قیمت مصرف کننده مواردی مانند نرخ غذا،لباس،سرپناه،سوخت حمل و نقل خدمات درمانی و دیگر کالاها و خدماتی است که مورد استفاده روزمره مردم است، می باشد.
بخش های اصلی این شاخص شامل مسکن،غذا،حملونقل،مراقبتهای دارویی،پوشاک سرگرمی و سایر موارد هستند.
اگر از بخش های شاخص قیمت مصرف کننده غذا و انرژی را نادیده بگیریم شاخص اصلی قیمت مصرف کننده یا Core CPI بدست می آید.
منطور از واژه Core در اینجا اصل، خالص و یا موارد مهم موجود در شاخص قیمت مصرف کننده می باشد و در واقع این شاخص مولفه های اصلی و تاثیر گذار بر تورم دراز مدت را در بر میگیرد. از آنجایی که قیمت غذا و انرژی می تواند بر اساس عوامل غیر وابسته اقتصادی از جمله آب و هوا، عرضه سوخت و یا جنگ تحت تاثیر قرار بگیرد در تفسیر تورم نادیده گرفته می شوند.
در کشورهایی که دارای اتحادیه قوی کارگری هستند یا دولت به تعدیل حقوق ها بر اساس شاخص قیمت توجه دارد از شاخص قیمت مصرف کننده استفاده میشود.
در تفسیر شاخص قیمت مصرف کننده باید با هوشیاری کامل داده ها و شاخصهای تورمی را با سطح نرخ بهره و چگونگی برخورد بانک مرکزی بررسی و تحلیل نمود.
مثلا اگر بازار انتظار بالارفتن نرخ بهره را داشته باشد بالارفتن شاخص قیمت مصرف کننده موجب تقویت ارز محلی می شود.
حالا به سراغ انتقادهایی که به این شاخص میرود میرویم. از جمله این انتقاد ها میتوان به اغراق آمیز بودن آن درباره تورم اشاره داشت چراکه این شاخص اثر جانشینی را در خود تعدیل نمی کند. همچنین کاهش قیمت کالاها در نتیجه بکارگیری فن آوریهای جدید در این شاخص بازتاب نمی یابد.
به هرحال این شاخص مهم ترین شاخص برای محک تورم است و توسط معامله گران بازار های مالی دنبال میشود.
شاخص قیمت تولید کنندهProducer Price Index) یا PPI)
این شاخص که به شاخص بهای عمده فروشی نیز شهرت دارد، نشان دهنده تغییرات قیمت در سطح تولید کننده یا عمده فروشی است. هر سه زیر بخش تولید (خام،واسطه و نهایی) در این شاخص در نظر گرفته شده است.
معمولا بازار شاخص کالاهای نهایی (کالاهایی که برای فروش در بازار برای مصرف کننده نهایی آماده شده باشد.) را به دقت دنبال میکند چرا که در اغلب موارد افزایش قیمت کالاها در مرحله تولید مواد خام،فشار تورمی را نشان میدهد.
شاخص قیمت تولید کننده بر مبنای داده های ماهانه بازنگری نمیشود و براساس معیار های تعدیلی در هر فصل ممکن است اصلاح و تعدیل کوچکی در داده های منتشر شده رخ دهد.
این شاخص معمولا اطلاعات باارزشی را در زمینه هزینه تولید، خرید مواد خام، برنامه ریزی در مورد سرمایه گذاری و تنظیم میزان تولید و فروش افزایش می دهد.
اگر این شاخص افزایش یابد این افزایش موجب میشود که شاخص قیمت مصرف کننده افزایش یابد چرا که افزایش در این شاخص معمولا یعنی اینکه تولید کننده باید برای تولید هزینه بیشتری بپردازد که این افزایش قیمت در نهایت به کالای نهایی و فشار به قیمت مصرف کننده است.
بهره وری و هزینه های هر واحد نیروی انسانی (کار) productivity and unit labor costs
بهره وری نسبت میان میزان مشخصی تولید و میزان بکارگیری معینی از یک یا چند نهاده تولید را بازگو میکند. برای نمونه نسبت میزان میزان محصول تولیدی به میزان تولید در هر ساعت کار را با بهره وری نشان میدهند.
زمانی که بهره وری افزایش یابد و در عین حال هزینه های هر واحد کار نیز کاهش یابد، معامله گران بازار به هیجان می آیند. معمولا در زمان تورم واحد های اقتصادی شاخص هزینه هر واحد نیروی کار در این گزارش میتواند بازار را به حرکت در آورد.
اگر بهره وری در حال کاهش باشد هزینه های هر واحد نسبت به درامد ساعتی تندتر افزایش می یابد و به همین دلیل این وضعیت باعث میشود که در هر فصل گزارش بهره وری با ارقام نوسانی همراه باشد.معمولا در گزارش بهره وری میتوان انتظار داشت که در ماه سوم هر فصل داده های آن مورد بازنگری قرار گیرند.
شاخص معاملات آتی اداره پژوهش کالا (CRB Index)
این نماگر روند تورمی یک اقتصاد را به گونه مناسبتری نشان میدهد. شاخص CRB شامل قیمتهای 21 کالا میگردد که از مولفه های زیر تشکیل شده است:
- فلزات گرانبها
- صنعتی: مثل نفت خام،بنزین بدون سرب ،مس ، پنبه و…
- حبوبات : ذرت، گندم،و…
- دام و گوشت
- واردات
- متفرقه
شاخص گزارش روزانه قیمت صنایع بازرگانی (JoC)
این شاخص شامل قیمتهای 18 مواد صنعتی و فرایندهای عرضه در مرحله ابتدایی صنعتی،ساخت و ساز و تولیدات انرژی است. این شاخص طوری طراحی شده تا نشانه هایی را مبنی بر تغییر نرخ تورم بسبت به شاخصهای قیمتی دیگر بیان کند.
چگونه از شاخصهای تورمی استفاده کنیم
همانطور که در مقاله قبلی گفته شد یکی از ابزار های کنترل تورم، نرخ بهره است. معمولا بانک های مرکزی برای تغییر نرخ بهره به منظور کنترل تورم به روند های کوتاه مدت نگاه نمیکنند مگر اینکه روند معنی داری در قیمت ها شکل گرفته باشد.
معمولا پس از سپری شدن دوره رکود افزایش سطح عمومی قیمتها انتظار می رود و پس از پایان گرفتن دوره رونق کاهش نرخ تورم و در نتیجه پایین آمدن نرخ بهره دیده میشود.
سعید نیک اختر
